ZER DA ANTZINAKO ERREGIMENA? XVIII. mendean Europan indarrean zegoen sistema politiko, ekonomiko eta soziala da.
Estamentutan banatutako gizartea, merkataritzan oinarritutako ekonomia eta monarkia absolutua ziren Antzinako Erregimenaren ezaugarri nagusiak. XVIII. mendean Europan indarrean zegoen sistema politiko, ekonomiko eta soziala da.
Estamentutan banatutako gizartea, nekazaritzan oinarritutako ekonomia eta monarkia absolutua ziren Antzinako Erregimenaren ezaugarri nagusiak. XVIII. mendean Europan indarrean zegoen sistema politiko, ekonomiko eta soziala da.
Estamentutan banatutako gizartea, nekazaritzan oinarritutako ekonomia eta monarkia parlamentarioa ziren Antzinako Erregimenaren ezaugarri nagusiak.
TRANZISIO DEMOGRAFIKOA XVIII. mendera arte Europak erregimen demografiko zaharra zuen, hau da:
Jaiotza-tasa eta heriotza-tasa altuak = Biztanleriaren hazkunde motela XVIII. mendera arte Europak erregimen demografiko zaharra zuen, hau da:
Jaiotza-tasa eta heriotza-tasa altuak = Biztanleriaren hazkunde azkarra XVIII. mendera arte Europak erregimen demografiko berria zuen, hau da:
Jaiotza-tasa eta heriotza-tasa altuak = Biztanleriaren hazkunde motela.
TRANTSIZIO DEMOGRAFIKOA: Bi fasez osatutako erregimen demografikoa:
1.- eta jaiotza-tasa jaitsi eta hilkortasun apala.
2.- jaiotza-tasa altuak eta hilkortasun-tasaren jaitsiera. Fase bat osatutako erregimen demografikoa:
1.- jaiotza-tasa jaitsi eta hilkortasun apala. Bi fasez osatutako erregimen demografikoa:
1.- jaiotza-tasa altuak eta hilkortasun-tasaren jaitsiera.
2.- eta jaiotza-tasa jaitsi eta hilkortasun apala. Fase bat osatutako erregimen demografikoa:
1.- jaiotza-tasa altuak eta hilkortasun-tasaren jaitsiera, .
Europako erregimen demografikoa XVIII. mendearen bigarren erdian aldatu zen: Jaiotza-tasa altuak mantendu ziren (‰40).
Hilkortasuna jaitsi ziren ‰40-50etik ‰20-25era. Arrazoiak:
Hildako gutxiago gerretan
Izurri gutxiago
Uzta txar gutxiago
Elikadura hobea Jaiotza-tasa altuak mantendu ziren (‰40).
Hilkortasuna jaitsi ziren ‰40-50etik ‰20-25era. Arrazoiak:
Hildako gehiago gerretan
Izurri gutxiago
Uzta txar gehiago
Elikadura hobea Jaiotza-tasa altuak mantendu ziren (‰40).
Hilkortasuna jaitsi ziren ‰40-50etik ‰20-25era. Arrazoiak:
Hildako gutxiago gerretan
Izurri gehiago
Uzta txar gutxiago
Elikadura txarra.
INDUSTRIAURREKO EKONOMIA: Bigarren sektorean oinarritutako ekonomia da Biztanleriaren %80 baino gehiago:
Landa-eremuan bizi zen.
Nekazaritzan eta abeltzaintzan jarduten zen. Lehen sektorean oinarritutako ekonomia da Biztanleriaren %80 baino gehiago:
Landa-eremuan bizi zen.
Nekazaritzan eta abeltzaintzan jarduten zen. Lehen eta bigarren sektorean oinarritutako ekonomia da Biztanleriaren %80 baino gehiago:
Landa-eremuan bizi zen.
Nekazaritzan eta abeltzaintzan jarduten zen.
NEKAZARITZA Garai horrretan nekazaritza ez zen emankorra, biziraupen nekazaritza zen eta nekazari gehienak miseria gorria bizi ziren.
Nekazaritzaren emankortasun apalaren eragile nagusiak hauek ziren:
Fenomeno naturalen mende (lehorteak, uholdeak, izozteak…).
Jauntxoak ez ziren lurren jabeak.
Lurraren zati bat erein gabe gelditzen zen. Garai horrretan nekazaritza ez zen emankorra, biziraupen nekazaritza zen eta nekazari gehienak miseria gorria bizi ziren.
Nekazaritzaren emankortasun handiaren eragile nagusiak hauek ziren:
Fenomeno naturalen mende (lehorteak, uholdeak, izozteak…).
Jauntxoak ziren lurren jabeak.
Lurraren zati bat erein gabe gelditzen zen. Garai horrretan nekazaritza ez zen emankorra, biziraupen nekazaritza zen eta nekazari gehienak miseria gorria bizi ziren.
Nekazaritzaren emankortasun apalaren eragile nagusiak hauek ziren:
Fenomeno naturalen mende (lehorteak, uholdeak, izozteak…).
Jauntxoak ziren lurren jabeak.
Lurraren zati bat erein gabe gelditzen zen.
Nekazaritza-ustiapenerako bi sistema nagusi hedatu ziren: 1ºEremu irekiak (openfield)
Hesirik gabeko lursail handiak ziren, hau da: eremu irekiak
Banakoenak nahiz jabetza ez kolektibokoak izan zitezkeen
Nekazaritza-sistema erabiliena Europan, batez ere hegoaldean eta ekialdean.
2ºItxiturak (bocage)
Hesiz itxitako lursail handiak ziren.
Lur horietan denetarik landatzen zuten.
Erabiliena Europa Atlantikoan (Frantzia eta Britainia Handia). 1ºEremu irekiak (openfield)
Hesirik gabeko lursail handiak ziren, hau da: eremu irekiak
Banakoenak nahiz jabetza kolektibokoak izan zitezkeen
Nekazaritza-sistema erabiliena Europan, batez ere hegoaldean eta ekialdean.
2ºItxiturak (bocage)
Hesiz itxitako lursail txikiak ziren.
Lur horietan denetarik landatzen zuten.
Erabiliena Europa Atlantikoan (Frantzia eta Britainia Handia). 1ºItxiturak (openfield)
Hesirik gabeko lursail handiak ziren, hau da: eremu irekiak
Banakoenak nahiz jabetza kolektibokoak izan zitezkeen
Nekazaritza-sistema erabiliena Europan, batez ere hegoaldean eta ekialdean.
2ºEremu irekiak (bocage)
Hesiz itxitako lursail txikiak ziren.
Lur horietan denetarik landatzen zuten.
Erabiliena Europa Atlantikoan (Frantzia eta Britainia Handia).
Jabetza komunaleko lurrak: Herri edo hiribilduetako biztanleek ustiatutako herri-lurrak: basoak eta abereentzako larreak izaten ziren lur haiek.
ABELTZAINTZA
Gutxi garatua egoteagatik ez zen ekoizten biztanleriak behar zuen adina okela eta esne. Horregatik, laboreetan oinarritutako dieta zuten. Herri edo hiribilduetako biztanleek ustiatutako herri-lurrak: basoak eta abereentzako larreak izaten ziren lur haiek.
ABELTZAINTZA
Gutxi garatua egoteagatik ez zen ekoizten biztanleriak behar zuen adina gari eta esne. Horregatik, laboreetan oinarritutako dieta zuten. Herri edo hiribilduetako biztanleek ustiatutako herri-lurrak: basoak eta abereentzako larreak izaten ziren lur haiek.
ABELTZAINTZA
Gutxi garatua egoteagatik ez zen ekoizten biztanleriak behar zuen adina okela eta esne. Horregatik, arrantzan oinarritutako dieta zuten.
ZER DA JAURERRIA? Jaun (laiko zein elizakoa) feudalen jabetzarik gabeko lurrak. Jaun (ez laiko zein elizakoa) feudalen jabetzako lurrak. Jaun (laiko zein elizakoa) feudalen jabetzako lurrak.
JAURERRI motak Lurralde-jaurerria:
-Jauntxoa ez zen lurren jabe.
-Nekazariek errenta ordaintzen zioten jauntxoari lursailak lantzeko.
Eskumeneko jaurerria:
-Honetako lurraldeetan jauntxoek justizia ezartzen zuten, karguak ezartzen zituzten…eta zergak ordaintzen zizkieten lurralde bateko jauntxoen monopolioak
erabiltzearen truke (labea, errota, upategia, pasabideak…)
horren ondorioz: Jaurerria errege-erreginen boteretik kanpo gelditzen zen. Lurralde-jaurerria:
-Jauntxoa zen lurren jabe.
-Nekazariek errenta ordaintzen zioten jauntxoari lursailak lantzeko.
Eskumeneko jaurerria:
-Honetako lurraldeetan jauntxoek justizia ezartzen zuten, karguak ezartzen zituzten…eta zergak ordaintzen zizkieten lurralde bateko jauntxoen monopolioak
erabiltzearen truke (labea, errota, upategia, pasabideak…)
horren ondorioz: Jaurerria errege-erreginen boteretik kanpo gelditzen zen. Lurralde-jaurerria:
-Jauntxoa zen lurren jabe.
-Nekazariek errenta ordaintzen zioten jauntxoari lursailak erosteko.
Eskumeneko jaurerria:
-Honetako lurraldeetan jauntxoek justizia ezartzen zuten, karguak ezartzen zituzten…eta zergak ordaintzen zizkieten lurralde bateko jauntxoen monopolioak
erabiltzearen truke (labea, errota, upategia, pasabideak…)
horren ondorioz: Jaurerria errege-erreginen boteretik kanpo gelditzen zen. .
Nekazariek ordaindu beharreko zergak: ERREGE-ERREGINEI:
Zerga zuzenak: errenta gainekoak
Zeharkako zergak: produktuen gainekoak
JAUNTXOEI
Lurrak ustiatu ahal izateko.
Jaun-eskubideak (errotak, zubiak… erabiltzeko)
Batzuetan nekazari batzuk behartuta zeuden, Jauntxoen lurrak doan lantzea.
KLEROARI
Hamarren eklesiastikoa ordaindu behar zioten (uztaren %10) ERREGE-ERREGINEI:
Zerga zuzenak: produktuen gainekoak
Zeharkako zergak: errenta gainekoak
JAUNTXOEI
Lurrak ustiatu ahal izateko.
Jaun-eskubideak (errotak, zubiak… erabiltzeko)
Batzuetan nekazari batzuk behartuta zeuden, Jauntxoen lurrak doan lantzea.
KLEROARI
Hamarren monarkikoa ordaindu behar zioten (uztaren %10) ERREGE-ERREGINEI:
Zerga ez zuzenak: errenta gainekoak
Zeharkako zergak: produktuen gainekoak
JAUNTXOEI
Lurrak ustiatu ahal izateko.
Jaun-eskubideak (errotak, zubiak… erosteko)
Batzuetan nekazari batzuk behartuta zeuden, Jauntxoen lurrak doan lantzea.
KLEROARI
Hamarren eklesiastikoa ordaindu behar zioten (uztaren %10).
Aro Modernoan: -Zergak etengabe igo ziren (gerrak eta monarkiak finantzatzeko).
Nekazaritzaren produktibitatea handia eta hondamendi naturalak zirela eta goxete asko izan ziren, horren ondorioz:
-Prezioen etengabeko igoera ekarri zuen.
Horregatik, nekazariek matxinadak antolatu zituzten baina agintariek zapaldu egiten zituzten. -Zergak etengabe jaitsi ziren (gerrak eta monarkiak finantzatzeko).
Nekazaritzaren produktibitatea urria eta hondamendi naturalak zirela eta goxete asko izan ziren, horren ondorioz:
-Prezioen etengabeko igoera ekarri zuen.
Horregatik, nekazariek matxinadak antolatu zituzten baina agintariek zapaldu egiten zituzten. -Zergak etengabe igo ziren (gerrak eta monarkiak finantzatzeko).
Nekazaritzaren produktibitatea urria eta hondamendi naturalak zirela eta goxete asko izan ziren, horren ondorioz:
-Prezioen etengabeko igoera ekarri zuen.
Horregatik, nekazariek matxinadak antolatu zituzten baina agintariek zapaldu egiten zituzten.
1.3.TEKNIFIKAZIO APALEKO INDUSTRIA -Gremio-sistemaren iraupena:
Gremioek kontrolatzen zituzten hirietako manufaktura-jarduerak
-Ekoizpen modu berriak:
DOMESTYC SYSTEM (etxeko lan-sistema) -Gremio-sistemaren iraupena:
Gremioek kontrolatzen zituzten herrietako labore-jarduerak
-Ekoizpen modu berriak:
DOMESTYC SYSTEM (etxeko lan-sistema) -Gremio-sistemaren iraupena:
Gremioek kontrolatzen zituzten hirietako manufaktura-jarduerak
-Ekoizpen modu antzinakoak:
DOMESTYC SYSTEM (etxeko lan-sistema).
GREMIOA: Eskulangileen elkarteak.
Lanbide bereko langileen elkartea ziren gremioak; Erdi Aroan sortua.
Lanbide bakoitzeko ekoizpen zati bat kontrolatzen zuten: zenbat lehengai erosi, produktuen prezioa eta non saldu… berrikuntzak eragotziz.
Eskulangileek gremioko kide izan behar zuten lanbide batean aritzeko.
Eskulangileek lantegi txikietan lan egiten zuten
Langile gutxi izaten ziren lantegi bakoitzean
Ekoizpen lan batzuk egiten zituzten: lehengaia jasotzen zutenetik produktua amaitu artekoak. Eskulangileen elkarteak.
Lanbide bereko langileen elkartea ziren gremioak; Erdi Aroan sortua.
Lanbide bakoitzeko ekoizpen guztia kontrolatzen zuten: zenbat lehengai erosi, produktuen prezioa eta non saldu… berrikuntzak eragotziz.
Eskulangileek gremioko kide izan behar zuten lanbide batean aritzeko.
Eskulangileek lantegi txikietan lan egiten zuten
Langile gutxi izaten ziren lantegi bakoitzean
Ekoizpen lan guztiak egiten zituzten: lehengaia jasotzen zutenetik produktua amaitu artekoak. Eskulangileen elkarteak.
Lanbide bereko langileen elkartea ziren gremioak; Erdi Aroan amaitua.
Lanbide bakoitzeko ekoizpen guztia kontrolatzen zuten: zenbat lehengai erosi, produktuen prezioa eta non saldu… berrikuntzak eragotziz.
Eskulangileek gremioko kide izan behar zuten lanbide batean aritzeko.
Eskulangileek lantegi handietan lan egiten zuten
Langile gutxi izaten ziren lantegi bakoitzean
Ekoizpen lan guztiak egiten zituzten: lehengaia jasotzen zutenetik produktua amaitu artekoak.
Ekoizpen modu berriak: DOMESTYC SYSTEM (etxeko lan-sistema)
XVII. mendean sortu eta XVIII. mendean goia jo zuen eskariaren igoerari esker.
Lan sistema horretan inbertitzaile kapitalistek lehengaiak erosi eta nekazarien etxeetan banatzen zituzten. Nekazariek produktuak egindakoan, inbertitzaileek bildu eta merkaturatu egiten zituzten prezio librean. Horrek aukera ematen zuen ekoizpena txikitzeko eta prezioak merkatzeko.
ONDORIOA: Gremioen kontroletik ateratzea. DOMESTYC SYSTEM (etxeko lan-sistema)
XVII. mendean sortu eta XVIII. mendean goia jo zuen eskariaren jaitsierari esker.
Lan sistema horretan inbertitzaile kapitalistek lehengaiak erosi eta nekazarien etxeetan banatzen zituzten. Nekazariek produktuak egindakoan, inbertitzaileek bildu eta merkaturatu egiten zituzten prezio librean. Horrek aukera ematen zuen ekoizpena handitzeko eta prezioak merkatzeko.
ONDORIOA: Gremioen kontroletik ateratzea. DOMESTYC SYSTEM (etxeko lan-sistema)
XVII. mendean sortu eta XVIII. mendean goia jo zuen eskariaren igoerari esker.
Lan sistema horretan inbertitzaile kapitalistek lehengaiak erosi eta nekazarien etxeetan banatzen zituzten. Nekazariek produktuak egindakoan, inbertitzaileek bildu eta merkaturatu egiten zituzten prezio librean. Horrek aukera ematen zuen ekoizpena handitzeko eta prezioak merkatzeko.
ONDORIOA: Gremioen kontroletik ateratzea.
MERKATARITZA Aro Modernoan gehien garatu zen sektorea, batez ere, nazioarteko merkataritza.
Nazioarteko merkataritza:
Hazkunde handia hedapen kolonialari eta eskariaren igoerari esker.
Europako estatu askok (Espainia, Portugal, Frantzia, Ingalaterra…) Europatik kanpo lurraldeak konkistatu eta merkataritzako monopolioak eratu zituzten.
Gobernuek babestutako konpainia pribilegiodunek zuten monopolioaren kontrola.
Derrigorrez beraien herrialdeko produktuak saldu behar zituzten eta metal bitxien truke aldatu (estatuaren gastuak ordaintzeko). Aro Modernoan gutxien garatu zen sektorea, batez ere, nazioarteko merkataritza.
Nazioarteko merkataritza:
Hazkunde handia hedapen kolonialari eta eskariaren igoerari esker.
Europako estatu batzuk (Espainia, Portugal, Frantzia, Ingalaterra…) Europatik kanpo lurraldeak konkistatu eta merkataritzako monopolioak eratu zituzten.
Gobernuek babestutako konpainia pribilegiodunek zuten monopolioaren kontrola.
Derrigorrez beraien herrialdeko produktuak saldu behar zituzten eta metal bitxien truke aldatu (estatuaren gastuak ordaintzeko). Aro Modernoan gehien garatu zen sektorea, batez ere, nazioarteko merkataritza.
Nazioarteko merkataritza:
Hazkunde txikia hedapen kolonialari eta eskariaren igoerari esker.
Europako estatu askok (Espainia, Portugal, Frantzia, Ingalaterra…) Europatik kanpo lurraldeak konkistatu eta merkataritzako monopolioak eratu zituzten.
Gobernuek babestutako konpainia pribilegiodunek zuten monopolioaren kontrola.
Derrigorrez beraien herrialdeko produktuak saldu behar zituzten eta metal bitxien truke aldatu (estatuaren gastuak ordaintzeko).
Estamentuetan oinarritutako gizartea zen: Hiru estamentu zeuden
Jatorrizko berdintasunean oinarrituta
Oso zaila zen estamentuz aldatzea Hiru estamentu zeuden
Jatorrizko desberdintasunean oinarrituta
Oso zaila zen estamentuz aldatzea Hiru estamentu zeuden
Jatorrizko desberdintasunean oinarrituta
Oso erraza zen estamentuz aldatzea.
NOBLEZIA: Jaiotzaz pribilegioak zituzten pertsonez osatua
Haien artean desberdintasun txikiak, batzuk oso aberatsaketa beste batzuk oso pobreak, batzuk goi-karguak izan eta beste batzuek ez zuten inolako botererik.
Nobleziaren goreneko maila ARISTOKRAZIA. Familia handienek osatu, aberatsenek eta ahaltsuenek, haiek zituzten administrazioko eta armadako goi-karguak.
Aristokratek gutxietsi egiten zituzten beheko mailatako herritarrak eta ekoizpen-lana.
Beretarrekin ezkontzen ziren, diru asko jasotzen zuten lurren jabetzarik, merkataritzatik eta jauntxoen errentetatik, eta gobernuaren monopolioa zuten. Jaiotzaz pribilegioak zituzten pertsonez osatua
Haien artean desberdintasun handiak, batzuk oso aberatsaketa beste batzuk oso pobreak, batzuk goi-karguak izan eta beste batzuek ez zuten inolako botererik.
Nobleziaren goreneko maila ARISTOKRAZIA. Familia handienek osatu, aberatsenek eta ahaltsuenek, haiek zituzten administrazioko eta armadako goi-karguak.
Aristokratek gutxietsi egiten zituzten beheko mailatako herritarrak eta ekoizpen-lana.
Beretarrekin ezkontzen ziren, diru asko jasotzen zuten lurren jabetzarik, merkataritzatik eta jauntxoen errentetatik, eta gobernuaren monopolioa zuten. Jaiotzaz pribilegioak zituzten pertsonez osatua
Haien artean desberdintasun handiak, batzuk oso aberatsaketa beste batzuk oso pobreak, batzuk goi-karguak izan eta beste batzuek ez zuten inolako botererik.
Nobleziaren goreneko maila ARISTOKRAZIA. Familia handienek osatu, aberatsenek eta ahaltsuenek, haiek zituzten administrazioko eta armadako azpi-karguak.
Aristokratek gutxietsi egiten zituzten beheko mailatako herritarrak eta ekoizpen-lana.
Beretarrekin ezkontzen ziren, diru asko jasotzen zuten lurren jabetzarik, merkataritzatik eta jauntxoen errentetatik, eta gobernuaren monopolioa zuten.
KLEROA Pertsonen eta Jainkoaren arteko bitartekariak, Maila desberdinak zeuden:
Goi kleroa (kardinalak, apezpikuak…): botere politiko eta ekonomiko handia.
Behe Kleroa (apaizak, fraideak, mojak….): bizi modu xumea zuten eta batzuk pobrezian bizi ziren.
Nobleek bezala pribilegiodunak ziren: ez zituzten zergarik ordaintzen eta beren legeak eta auzitegiak zituzten.
Elizaren jabetzako lurretatik lortzen zituzten errentaz gain, nekazarien hamarrena hartzen zuten
Herri xehetik estamentu pribilegiodun batera sartzeko bidea zen. Pertsonen eta Jainkoaren arteko bitartekariak, Maila desberdinak zeuden:
Goi kleroa (kardinalak, apezpikuak…): botere politiko eta ekonomiko handia.
Behe Kleroa (apaizak, fraideak, mojak….): bizi modu xumea zuten eta batzuk pobrezian bizi ziren.
Nobleek bezala pribilegiodunak ziren: ez zituzten zergarik ordaintzen eta beren legeak eta auzitegiak zituzten.
Elizaren jabetzako lurretatik lortzen zituzten irabaziez gain, nekazarien hamarrena hartzen zuten
Herri xehetik estamentu pribilegiodun batera sartzeko bidea zen. Pertsonen eta Jainkoaren arteko bitartekariak, Maila desberdinak zeuden:
Goi kleroa (mojak, apezpikuak…): botere politiko eta ekonomiko handia.
Behe Kleroa (apaizak, fraideak, kardinalak….): bizi modu xumea zuten eta batzuk pobrezian bizi ziren.
Nobleek bezala pribilegiodunak ziren: ez zituzten zergarik ordaintzen eta beren legeak eta auzitegiak zituzten.
Elizaren jabetzako lurretatik lortzen zituzten errentaz gain, nekazarien hamarrena hartzen zuten
Herri xehetik estamentu pribilegiodun batera sartzeko bidea zen.
HERRI XEHEA Herri xehearen parte ziren biztanle gehienak.
Talde desberdinduak baina ezaugarri berdina: pribilegio juridiko eta ekonomikorik ez.
Taldeak:
BURGESIA , HIRIETAKO BESTE BATZUK eta APEZPIKUAK Herri xehearen parte ziren biztanle gehienak.
Talde desberdinduak baina ezaugarri berdina: pribilegio juridiko eta ekonomikorik ez.
Taldeak:
KARDINALAK , HIRIETAKO BESTE BATZUK eta NEKAZARIAK Herri xehearen parte ziren biztanle gehienak.
Talde desberdinduak baina ezaugarri berdina: pribilegio juridiko eta ekonomikorik ez.
Taldeak:
BURGESIA , HIRIETAKO BESTE BATZUK eta NEKAZARIAK.
BURGESIA (merkatariak, funtzionarioak, sendagileak…):
Gero eta aberatsagoak ziren baina botere politiko txikia zuten legearen aurrean berdintasuna eta parte-hartze handiagoa eskatzen zuten.
Nobleziako kideekin ezkontzen hasi ziren gizartean gora egiteko. Lantegietako ikastunak eta ofizialak, dendetako langileak, zerbitzariak…
Baztertuak (eskaleak, delitugileak…) zeuden: gizarteko azken mailan; oso ugariak ziren hirietan. Europako biztanle gehienak. Lurren zati handi bat nobleen eta Elizaren jabetzakoa zen.
HIRIETAKO BESTE BATZUK: Europako biztanle gehienak. Lurren zati handi bat nobleen eta Elizaren jabetzakoa zen. Lantegietako ikastunak eta ofizialak, dendetako langileak, zerbitzariak…
Baztertuak (eskaleak, delitugileak…) zeuden: gizarteko azken mailan; oso ugariak ziren hirietan. (merkatariak, funtzionarioak, sendagileak…):
Gero eta aberatsagoak ziren baina botere politiko txikia zuten legearen aurrean berdintasuna eta parte-hartze handiagoa eskatzen zuten.
Nobleziako kideekin ezkontzen hasi ziren gizartean gora egiteko. .
NEKAZARIAK (merkatariak, funtzionarioak, sendagileak…):
Gero eta aberatsagoak ziren baina botere politiko txikia zuten legearen aurrean berdintasuna eta parte-hartze handiagoa eskatzen zuten.
Nobleziako kideekin ezkontzen hasi ziren gizartean gora egiteko. Lantegietako ikastunak eta ofizialak, dendetako langileak, zerbitzariak…
Baztertuak (eskaleak, delitugileak…) zeuden: gizarteko azken mailan; oso ugariak ziren hirietan. Europako biztanle gehienak. Lurren zati handi bat nobleen eta Elizaren jabetzakoa zen.
NEKAZARI Taldeak: Maizter: lurra lantzeko errenta bat ordaintzen zuten 🡪 gehiengoa
Jopuak: jauntxoen lurrei lotutako nekazariak, lur haietatik ihes egiteko askatasun gabeak.
Lurjabeak: gutxiengoa
Belaunaldiz belaunaldi, jaioterrik ia mugitu ere egin gabe igarotzen zuten nekazariek bizimodua. Hau da, mundu itxia zen, aldaketarik gabekoa.
Nekarazien matxinadak burutu zituzten bizi zuten egoera salatzeko. Maizter: gutxiengoa
Jopuak: jauntxoen lurrei lotutako nekazariak, lur haietatik ihes egiteko askatasun gabeak.
Lurjabeak: lurra lantzeko errenta bat ordaintzen zuten 🡪 gehiengoa
Belaunaldiz belaunaldi, jaioterrik ia mugitu ere egin gabe igarotzen zuten nekazariek bizimodua. Hau da, mundu itxia zen, aldaketarik gabekoa.
Nekarazien matxinadak burutu zituzten bizi zuten egoera salatzeko. Maizter: lurra lantzeko errenta bat ordaintzen zuten 🡪 gehiengoa
Jopuak: matxinadak burutu zituzten bizi zuten egoera salatzeko.
Lurjabeak: gutxiengoa
Belaunaldiz belaunaldi, jaioterrik ia mugitu ere egin gabe igarotzen zuten nekazariek bizimodua. Hau da, mundu itxia zen, aldaketarik gabekoa.
Nekarazien jauntxoen lurrei lotutako nekazariak, lur haietatik ihes egiteko askatasun gabeak.
ABSOLUTISMOA ETA GOBERNU ERA ABSOLUTISTA XVI-XVIII. mendeetan monarkia zen gobernu era nagusia Europan.
Errege-erreginek gero eta botere handiagoa lortu zuten, monarkia absolutua ezarriz. XVI-XVIII. mendeetan monarkia zen gobernu era nagusia Europan.
Errege-erreginek gero eta botere handiagoa lortu zuten, monarkia parlamentarioa ezarriz. XVI-XVIII. mendeetan monarkia zen gobernu era nagusia Europan.
Nobleek gero eta botere handiagoa lortu zuten, monarkia absolutua ezarriz.
Monarkia absolutua: Botere gorena (legegilea, monarkikoa eta judiziala) persona bakarraren eskuetan uzten duen gobernu era. Botere gorena (legegilea, betearazlea eta judiziala) persona bakarraren eskuetan uzten duen gobernu era. Botere gorena (legegilea, betearazlea eta erlijiosoa) persona bakarraren eskuetan uzten duen hiri mota. .
Monarken boterea: Gobernua
Legeak egin
Instantzia judizial gorena da
Zergak ezarri eta bildu
Armada prestatu eta soldaduak bildu Eliza
Legeak idatzi
Instantzia judizial bat da
Zergak ezarri eta bildu
Armada prestatu eta soldaduak bildu Gobernua
Legeak egin
Instantzia judizial gorena da
Zergak odaindu eta bildu
Armada prestatu eta soldaduak bildu.
Monarken boterearen mugak Tokian tokiko botereen erresistentzia: gobernu zentralaren eskaerak zirela eta.
Hirietan botere handia, herrietatik urrun
Monarken gobernu-jardueran gaineko kontrol eraginkorrik eza: estatu txikietan bereziki.
Administrazio eta funtzionario kualifikaturik ez, horregatik Errege-erreginek legeak aldarrikatzen zituzten baina ezin izan zuten ezarri.
Ordezkarien batzarren onespena behar zuten lege batzuk aldarrikatzeko eta zerga berriak ezartzeko: baina ez ziren erakunde demokratikoak, botereak soilik ordezkatzen baitzituzten, haietan biltzen ziren ordezkariek: noblezia, kleroa, eta nekazariak. Tokian tokiko botereen erresistentzia: gobernu zentralaren eskaerak zirela eta.
Hirietan botere handia, herrietatik hurbil
Monarken gobernu-jardueran gaineko kontrol eraginkorrik eza: estatu handietan bereziki.
Administrazio eta funtzionario kualifikaturik ez, horregatik Errege-erreginek legeak aldarrikatzen zituzten baina ezin izan zuten ezarri.
Ordezkarien batzarren onespena behar zuten lege batzuk aldarrikatzeko eta zerga berriak ezartzeko: baina ez ziren erakunde demokratikoak, botereak soilik ordezkatzen baitzituzten, haietan biltzen ziren ordezkariek: noblezia, merkatari, eta goi-burgesia. Tokian tokiko botereen erresistentzia: gobernu zentralaren eskaerak zirela eta.
Hirietan botere handia, herrietatik urrun
Monarken gobernu-jardueran gaineko kontrol eraginkorrik eza: estatu handietan bereziki.
Administrazio eta funtzionario kualifikaturik ez, horregatik Errege-erreginek legeak aldarrikatzen zituzten baina ezin izan zuten ezarri.
Ordezkarien batzarren onespena behar zuten lege batzuk aldarrikatzeko eta zerga berriak ezartzeko: baina ez ziren erakunde demokratikoak, botereak soilik ordezkatzen baitzituzten, haietan biltzen ziren ordezkariek: noblezia, kleroa, eta goi-burgesia.
Gobernu absolutuaren jarduera: Modu eraginkorrean gobernatzeko hartutako erabakiak ziren:
Erregeen lurraldeen gaineko kontrola handitu.
Boterea zutenekin itunak egin. Ordainetan, jauntxoek, tokian tokiko agintariek, gremioek eta Elizak boterea eta autonomia mantendu zuten.
Era berean, zerga-sistema mantendu zuten: nobleziak eta kleroak zergarik ez.
Gobernuaren betebeharrak biztanleak eta haien ondasunak babestea, justizia administratzea eta ordena ezartzea ziren.
Eskumeneko jaurerrietan jauntxoak zuen justiziaren ardura. Modu eraginkorrean gobernatzeko hartutako erabakiak ziren:
Erregeen lurraldeen gaineko kontrola txikitu.
Boterea zutenekin itunak egin. Ordainetan, jauntxoek, tokian tokiko agintariek, gremioek eta Elizak boterea eta autonomia galdu zuten.
Era berean, zerga-sistema mantendu zuten: nobleziak eta kleroak zergarik ez.
Gobernuaren betebeharrak biztanleak eta haien ondasunak babestea, justizia administratzea eta ordena ezartzea ziren.
Eskumeneko jaurerrietan jauntxoak zuen justiziaren ardura. Modu eraginkorrean gobernatzeko hartutako erabakiak ziren:
Erregeen lurraldeen gaineko kontrola handitu.
Boterea zutenekin itunak egin. Ordainetan, jauntxoek, tokian tokiko agintariek, gremioek eta Elizak boterea eta autonomia mantendu zuten.
Era berean, zerga-sistema mantendu zuten: nobleziak eta kleroak zergak ordaindu.
Gobernuaren betebeharrak biztanleak eta haien ondasunak babestea, justizia administratzea eta ordena ezartzea ziren.
Eskumeneko jaurerrietan jauntxoak zuen justiziaren ardura. .
DESPOTISMO ILUSTRATUA Herritarren arazo ekonomiko eta sozialez ohartuta, Europako hainbat monarka absolutuk Ilustrazioaren ideia batzuk oinarria aldatuz sortutako sistema politikoa da.
Erregeen helburua estatuaren boterea sendotzea zen baina haren oinarriak aldatu gabe.
Erreforma-sistema (Estatua sendotu, administrazioa zentralizatu, hezkuntza erakunde berriak sortu…) burutu baina ez Antzinako Erregimenaren oinarria aldatu. Herritarren arazo ekonomiko eta sozialez ohartuta, Europako hainbat monarka absolutuk Ilustrazioaren ideia batzuk oinarri hartuz sortutako sistema politikoa da.
Erregeen helburua estatuaren boterea sendotzea zen baina haren oinarriak aldatu gabe.
Erreforma-sistema (Estatua sendotu, administrazioa zentralizatu, hezkuntza erakunde berriak sortu…) burutu baina ez Antzinako Erregimenaren oinarria aldatu. Herritarren arazo ekonomiko eta sozialez ohartuta, Europako hainbat monarka absolutuk Ilustrazioaren ideia batzuk oinarri hartuz sortutako sistema politikoa da.
Erregeen helburua estatuaren boterea txikitzea zen baina haren oinarriak aldatu gabe.
Erreforma-sistema (Estatua sendotu, administrazioa zentralizatu, hezkuntza erakunde berriak sortu…) burutu baina ez Antzinako Erregimenaren oinarria aldatu.
4.1.- ILUSTRAZIOA Europan XVIII. mendean Antzinako Erregimenaren printzipioak zalantzan ipini zituen korronte intelektuala da. Arrazoian eta gizabanakoaren askatasunean oinarritzen zen. Europan XVIII. mendean Antzinako Erregimenaren printzipioak zalantzan ipini gabeko korronte intelektuala da. Arrazoian eta gizabanakoaren askatasunean oinarritzen zen. Europan XVIII. mendean Antzinako Erregimenaren printzipioak zalantzan ipini zituen korronte intelektuala da. Arrazoian eta gizabanakoaren sinesmenetan oinarritzen zen. .
ILUSTRAZIOAren JATORRIA ETA HEDAPENA Ingalaterra eta Probintzia Batuetatik gainontzeko herrialdeetara zabaldu zen XVII. mendearen hasieratik aurrera.
Gune nagusiak:
Portuak zituzten hiriak (Anberes, Londres…)
Europako hiriburuak (Paris, Viena…)
Landako gizartea aparte gelditu zen pentsalari ilustratuek ekarritako joera berritzaile haietatik.
Frantzia erdigunea Ilustrazioaren ideiak zabaltzeko. Ideiekin batera, erreformak ezarri Europako monarkietan: Prusian, Austrian, Espainian, Frantzian, Ingalaterran…
Erreformismo ilustratuaren garaia izan zen, 1760 eta 1789 bitartean. Ingalaterra eta Probintzia Batuetatik gainontzeko herrialdeetara zabaldu zen XVII. mendearen amaieratik aurrera.
Gune nagusiak:
Portuak zituzten hiriak (Anberes, Londres…)
Europako hiriburuak (Paris, Viena…)
Landako gizartea aparte gelditu zen pentsalari ilustratuek ekarritako joera berritzaile haietatik.
Frantzia erdigunea Ilustrazioaren ideiak ez zabaltzeko. Ideiekin batera, erreformak ezarri Europako monarkietan: Prusian, Austrian, Espainian, Frantzian, Ingalaterran…
Erreformismo ilustratuaren garaia izan zen, 1760 eta 1789 bitartean. Ingalaterra eta Probintzia Batuetatik gainontzeko herrialdeetara zabaldu zen XVII. mendearen amaieratik aurrera.
Gune nagusiak:
Portuak zituzten hiriak (Anberes, Londres…)
Europako hiriburuak (Paris, Viena…)
Landako gizartea aparte gelditu zen pentsalari ilustratuek ekarritako joera berritzaile haietatik.
Frantzia erdigunea Ilustrazioaren ideiak zabaltzeko. Ideiekin batera, erreformak ezarri Europako monarkietan: Prusian, Austrian, Espainian, Frantzian, Ingalaterran…
Erreformismo ilustratuaren garaia izan zen, 1760 eta 1789 bitartean.
PENTSAMENDU ILUSTRATUAREN OINARRIAK Arrazoiaren nagusitasuna, egia atzemateko irizpide gisa, tradizioari, naturaz gaidikoari eta sineskeriari aurre egiteko.
Kritika, arrazoiari aurre egiten zioten gizarte, kultura, eta erlijio ezaugarriak zentsuratzeko tresna gisa.
Botere zibilaren defentsa, Elizaren boterea ere kontrolatzeko.
Erlijio-tolerantzia, sinesmen eta ideien aniztasunaren adierazpen aldetik.
Ekonomiarekiko eta aurrerapen materialarekiko interesa, lurreko zoriontasuna lortzeko
Hezkuntza, arrazoia hedatzeko tresna
Zientzia esperimentalekiko interesa. Arrazoiaren nagusitasuna, egia atzemateko irizpide gisa, tradizioari, naturaz gaidikoari eta sineskeriari aurre egiteko.
Kritika, arrazoiari aurre egiten zioten gizarte, kultura, eta erlijio ezaugarriak zentsuratzeko tresna gisa.
Botere zibilaren defentsa, Elizaren boterea ere kontrolatzeko.
Erlijio-tolerantzia gabe, sinesmen eta ideien aniztasunaren adierazpen aldetik.
Ekonomiarekiko eta aurrerapen materialarekiko interesa, lurreko zoriontasuna lortzeko
Hezkuntza, arrazoia hedatzeko tresna
Zientzia esperimentalekiko interesa. Arrazoiaren nagusitasuna, egia atzemateko irizpide gisa, tradizioari, naturaz gaidikoari eta sineskeriari aurre egiteko.
Kritika, arrazoiari aurre egiten zioten gizarte, kultura, eta erlijio ezaugarriak ez zentsuratzeko tresna gisa.
Botere zibilaren defentsa, Elizaren boterea ere kontrolatzeko.
Erlijio-tolerantzia, sinesmen eta ideien aniztasunaren adierazpen aldetik.
Ekonomiarekiko eta aurrerapen materialarekiko interesa, lurreko zoriontasuna lortzeko
Hezkuntza, arrazoia hedatzeko tresna
Zientzia esperimentalekiko interesa.
PENTSALARI ILUSTRATU HANDIAK JOHN LOCKE: AITZINDARIA, ENTZIKLOPEDIA eta ILUSTRAZIOKO PENTSAMENDU POLITIKO ETA SOZIALA DESPOTISMOA, ILUSTRAZIOKO PENTSAMENDU POLITIKO ETA SOZIALA eta MAIZTERRAK JOHN LOCKE: AITZINDARIA, ENTZIKLOPEDIA ETA DESPOTISMOA.
JOHN LOCKE: AITZINDARIA (1632-1704) ingeles pentsalari eta filosofoak eragin handia izan zuen Europako Ilustrazioko pentsamendu politiko, sozial eta erlijiosoan.
Liberalismo politikoaren oinarria izen zen bere lana:
Absolutismoa kritikatu zuen.
Tiraniaren kontra matxinatzeko eskubidearen aurka jo zuen.
Botere banaketaren alde zegoen.
Gizakiak askeak eta berdinak direla defendatu zuen. (1632-1704) ingeles pentsalari eta filosofoak eragin handia izan zuen Europako Ilustrazioko pentsamendu politiko, sozial eta erlijiosoan.
Liberalismo politikoaren oinarria izen zen bere lana:
Absolutismoa kritikatu zuen.
Tiraniaren kontra ez matxinatzeko eskubidea aldarrikatu zuen.
Botere banaketaren alde zegoen.
Gizakiak askeak eta berdinak direla defendatu zuen. (1632-1704) ingeles pentsalari eta filosofoak eragin handia izan zuen Europako Ilustrazioko pentsamendu politiko, sozial eta erlijiosoan.
Liberalismo politikoaren oinarria izen zen bere lana:
Absolutismoa kritikatu zuen.
Tiraniaren kontra matxinatzeko eskubidea aldarrikatu zuen.
Botere banaketaren alde zegoen.
Gizakiak askeak eta berdinak direla defendatu zuen.
ENTZIKLOPEDIA 1751an Frantziako filosofo talde batek Entziklopedia edo Zientzien, arteen eta ogibideen hiztegi arrazoitua argitaratu zuen Ilustrazioko kideen laguntzarekin.
Zuzendariak: D’Alembert eta Diderot
Egileen artean: Locke, Bacon eta Newton
28 liburuak 1772an bukatu zituzten.
Tolerantzia, ekonomiaren modernizazioa eta zientziarekiko eta teknikarekiko interesa defendatzen zuen. 1751an Frantziako filosofo talde batek Entziklopedia edo Zientzien, arteen eta ogibideen hiztegi arrazoitua argitaratu zuen Aristokraten kideen laguntzarekin.
Zuzendariak: D’Alembert eta Diderot
Egileen artean: Locke, Bacon eta Newton
28 liburuak 1772an bukatu zituzten.
Tolerantzia, ekonomiaren modernizazioa eta zientziarekiko eta teknikarekiko interesa defendatzen zuen. 1751an Frantziako filosofo talde batek Entziklopedia edo Zientzien, arteen eta ogibideen hiztegi arrazoitua argitaratu zuen Ilustrazioko kideen laguntzarekin.
Zuzendariak: D’Alembert eta Newton
Egileen artean: Locke, Bacon eta Diderot
28 liburuak 1772an bukatu zituzten.
Tolerantzia, ekonomiaren modernizazioa eta zientziarekiko eta teknikarekiko interesa defendatzen zuen.
ILUSTRAZIOKO PENTSAMENDU POLITIKO ETA SOZIALA Montesquieu:(1689-1755) Legeen espirituaz izan zen haren lan Nagusia.
Botereen banaketa defendatu zuen, eredu ingelesari jarraituz:
Legegilea: Parlamentua (eta gizarte-talde guztiek egonbehar zuten haietan ordezkatuta)
Betearazlea: epaile independenteak
Judiziala: Monarka
Pentsamendu hau gaur egun jarraitzen du.
Voltaire: (1694-1778) Tolerantziari buruzko tratatua
Fanatismoaren, intolerantziaren eta erlijio-sineskerien aurka
Rousseau: (1712-1778) Gizarte-hitzarmena
Gizakia zintzoa da berez baina gizarteak galbideratu du
Legeak bizikidetza arautu behar dute eta derrigorrezkoa da betetzea Montesquieu:(1689-1755) Legeen espirituaz izan zen haren lan Nagusia.
Botereen banaketa defendatu zuen, eredu ingelesari jarraituz:
Legegilea: Parlamentua (eta gizarte-talde guztiek egonbehar zuten haietan ordezkatuta)
Betearazlea: Monarka
Judiziala: epaile independenteak
Pentsamendu hau gaur egun jarraitzen du.
Voltaire: (1694-1778) Tolerantziari buruzko tratatua
Fanatismoaren, intolerantziaren eta erlijio-sineskerien alde
Rousseau: (1712-1778) Gizarte-hitzarmena
Gizakia zintzoa da berez baina gizarteak galbideratu du
Legeak bizikidetza arautu behar dute eta derrigorrezkoa da betetzea Montesquieu:(1689-1755) Legeen espirituaz izan zen haren lan Nagusia.
Botereen banaketa defendatu zuen, eredu ingelesari jarraituz:
Legegilea: Parlamentua (eta gizarte-talde guztiek egonbehar zuten haietan ordezkatuta)
Betearazlea: Monarka
Judiziala: epaile independenteak
Pentsamendu hau gaur egun jarraitzen du.
Voltaire: (1694-1778) Tolerantziari buruzko tratatua
Fanatismoaren, intolerantziaren eta erlijio-sineskerien aurka
Rousseau: (1712-1778) Gizarte-hitzarmena
Gizakia zintzoa da berez baina gizarteak galbideratu du
Legeak bizikidetza arautu behar dute eta derrigorrezkoa da betetzea.
|
