Historia Gizakia sortu zenetik idazkera asmatu arte dagoen epeari Idazkera asmatu zenetik gure egunetara dagoen epeari Orain dela 5.000.000 urte, gutxi gora behera.
Historiaurrea Orain dela 5.000.000 urte, gutxi gora behera Idazkera asmatu zenetik gure egunetara dagoen epeari Gizakia sortu zenetik idazkera asmatu arte dagoen epeari.
Egiazkoa dena HISTORIAURREA HISTORIA baino luzeagoa da HISTORIA HISTORIAURREA baino luzeagoa da Biak berdin irauten dute.
Egiazkoa dena PALEOLITOA: Duela 500.000 urte hasi zen eta duela 11.000 urte inguru amaitu zen. Gizakia nomada eta harrapakaria zen.
NEOLITOA: Duela 11.000 urte hasi zen eta duela 7.000 urte gutxi gora behera amaitu zen. Gizakia sedentario eta produzitzaile bihurtu zen.
METAL AROA: duela 7.000 urte hasi eta duela 500 urte inguru amaitu zen. Metalak erabiltzen hasi zen. PALEOLITOA: Duela 5.000.000 urte hasi zen eta duela 11.000 urte inguru amaitu zen. Gizakia nomada eta harrapakaria zen.
NEOLITOA: Duela 11.000 urte hasi zen eta duela 7.000 urte gutxi gora behera amaitu zen. Gizakia sedentario eta produzitzaile bihurtu zen.
METAL AROA: duela 7.000 urte hasi eta duela 5.000 urte inguru amaitu zen. Metalak erabiltzen hasi zen. PALEOLITOA: Duela 5.000 urte hasi zen eta duela 1.100 urte inguru amaitu zen. Gizakia nomada eta harrapakaria zen.
NEOLITOA: Duela 1.100 urte hasi zen eta duela 700 urte gutxi gora behera amaitu zen. Gizakia sedentario eta produzitzaile bihurtu zen.
METAL AROA: duela 700 urte hasi eta duela 500 urte inguru amaitu zen. Metalak erabiltzen hasi zen.
Fosilak.......... Aztarnategietan agertzen dira, hau da, normalean ez da agertzen bat bakarrik, multzo bat baino. Honela izaten da antzinean leku horretan gizakiak bizi izan zirelako. Aztarnategi horietan arkeologoek ikerketak egiten ditu. Aztarnategietan agertzen dira, hau da, normalean bat bakarrik, multzo bat baino. Honela izaten da antzinean leku horretan gizakiak bizi izan zirelako. Aztarnategi horietan arkeologoek ikerketak egiten ditu. Aztarnategietan agertzen dira, hau da, batzuetan ez da agertzen bat bakarrik, multzo bat baino. Honela izaten da antzinean leku horretan gizakiak bizi izan zirelako. Aztarnategi horietan arkeologoek ikerketak egiten ditu.
Australopithecusak:........... Duela 2.000.000 urte hasi ziren bizi izaten. Ez zuten antza handirik tximinoekin eta burezurra handiagoa zuten. Harrizko tresnak egiten hasi zen harri bat bestearen kontra kolpatzen, zorroztu arte. Europako lehenengo biztanleak izan ziren. Altuak eta indartsuak izan ziren, eta haien burmuina Homo Sapiensena baino txikiagoa. Duela 5.000.000 urte inguru hasi ziren bizi izate. Gure arbasorik zaharrenak dira.Txinpantzeen antza zuten. Bi hanka gainean hasi ziren ibiltzen eta horrela eskuak libre geratu ziren objektuak ikutzeko eta ikertzeko.
Homo erectusa:........ Duela 2.000.000 urte hasi ziren bizi izaten. Ez zuten antza handirik tximinoekin eta burezurra handiagoa zuten. Harrizko tresnak egiten hasi zen harri bat bestearen kontra kolpatzen, zorroztu arte. Duela 5.000.000 urte inguru hasi ziren bizi izate. Gure arbasorik zaharrenak dira.Txinpantzeen antza zuten. Bi hanka gainean hasi ziren ibiltzen eta horrela eskuak libre geratu ziren objektuak ikutzeko eta ikertzeko. Europako lehenengo biztanleak izan ziren. Altuak eta indartsuak izan ziren, eta haien burmuina Homo Sapiensena baino txikiagoa. .
Homo Antecessor:........... Europako lehenengo biztanleak izan ziren. Altuak eta indartsuak izan ziren, eta haien burmuina Homo Sapiensena baino txikiagoa. Duela 150.000 urte bizi izan ziren. Gu baino txikiagoak eta askoz indartsuagoak izan ziren. Europako lehenengo biztanleak izan ziren. Haien hildak lurperatzen zituzten. Duela 130.000 urte hasi zen gu bezalakoa izaten gizaki hori. Aurreko gizakiak baino burmuin garatuagoa zuen eta horri esker ingurunea menperatzen hasi zen. Tresna moderno asko, hizkuntza garatua eta artea asmatu zituen besteen artean.
Neanderthalak:.......... Europako lehenengo biztanleak izan ziren. Altuak eta indartsuak izan ziren, eta haien burmuina Homo Sapiensena baino txikiagoa. Duela 150.000 urte bizi izan ziren. Gu baino txikiagoak eta askoz indartsuagoak izan ziren. Europako lehenengo biztanleak izan ziren. Haien hildak lurperatzen zituzten. Duela 130.000 urte hasi zen gu bezalakoa izaten gizaki hori. Aurreko gizakiak baino burmuin garatuagoa zuen eta horri esker ingurunea menperatzen hasi zen. Tresna moderno asko, hizkuntza garatua eta artea asmatu zituen besteen artean.
Homo sapiensak:........ Duela 130.000 urte hasi zen gu bezalakoa izaten gizaki hori. Aurreko gizakiak baino burmuin garatuagoa zuen eta horri esker ingurunea menperatzen hasi zen. Tresna moderno asko, hizkuntza garatua eta artea asmatu zituen besteen artean. Duela 150.000 urte bizi izan ziren. Gu baino txikiagoak eta askoz indartsuagoak izan ziren. Europako lehenengo biztanleak izan ziren. Haien hildak lurperatzen zituzten. Duela 2.000.000 urte hasi ziren bizi izaten. Ez zuten antza handirik tximinoekin eta burezurra handiagoa zuten. Harrizko tresnak egiten hasi zen harri bat bestearen kontra kolpatzen, zorroztu arte.
NOLA ZABALDU ZEN GIZAKIA MUNDUAN ZEHAR Gizakia Afrikan sortu zen duela 5.000.000 urte. Etengabeko eboluzioa jasan zuen miloi urteen zehar eta duela 130.000 urte gutxi gora behera afrikatik atera zen. Ziur aski janaria eskasa izaten zen eta animaliak jazarriz Europarantz eta Asiarantz abiatu zen.
Hitorialariek pentsatzen dute azken glaziazioaren hasiera izaten zenez, ez zela zaila izan Asiatik Amerikara zeharkatzea Bering itsasartea izoztuta zegoelako denbora hartan. Gizakia Afrikan sortu zen duela 5.000.000 urte. Etengabeko eboluzioa jasan zuen miloi urteen zehar eta duela 130.000 urte gutxi gora behera afrikatik atera zen. Ziur aski janaria eskasa izaten zen eta animaliak jazarriz Europarantz eta Asiarantz abiatu zen.
Hitorialariek pentsatzen dute azken glaziazioaren amaiera izaten zenez, ez zela zaila izan Asiatik Amerikara zeharkatzea Bering itsasartea izoztuta zegoelako denbora hartan. Gizakia Afrikan sortu zen duela 5.000.000 urte. Etengabeko eboluzioa jasan zuen miloi urteen zehar eta duela 130.000 urte gutxi gora behera afrikatik atera zen. Ziur aski janaria eskasa izaten zen eta animaliak jazarriz Europarantz eta Amerikarantz abiatu zen.
Hitorialariek pentsatzen dute azken glaziazioaren amaiera izaten zenez, ez zela zaila izan Amerikatik Asiara zeharkatzea Bering itsasartea izoztuta zegoelako denbora hartan.
Egia dena Duela 5.000.000 urte hasi zen bizi izaten eta duela 10 edo 11.000 urte desagertu zela. Gizaki nomada (ez zen leku finko batean geratzen bizi izateko) eta harraparia ( animalien ehizaz eta fruituen bilketaz bizi izaten zen) zen.
Tribuetan bizi izaten ziren (12 eta 20 kide arteko tribuak).
Harriz, zurez eta hezurrez egiten zituzten haien tresnak. Duela 5.000.000 urte hasi zen bizi izaten eta duela 10 edo 11.000 urte desagertu zela. Gizaki sedentarioa (ez zen leku finko batean geratzen bizi izateko) eta harraparia ( animalien ehizaz eta fruituen bilketaz bizi izaten zen) zen.
Tribuetan bizi izaten ziren (50 eta 80 kide arteko tribuak).
Harriz, zurez eta hezurrez egiten zituzten haien tresnak. Duela 5.000.000 urte hasi zen bizi izaten eta duela 10 edo 11.000 urte desagertu zela. Gizaki nomada (ez zen leku finko batean geratzen bizi izateko) eta harraparia ( animalien ehizaz eta fruituen bilketaz bizi izaten zen) zen.
Tribuetan bizi izaten ziren (120 eta 200 kide arteko tribuak).
Harriz, zurez eta hezurrez egiten zituzten haien tresnak.
Egiazkoa dena -Ehizatzeko lantzak eta aizkorak erabiltzen zituzten, baina animalia handiak zirenean tranpak ere prestatzen zituzten.
-Harrapatutako animalien atal guztiak aprobetxatzen zituzten: larrua hotzaren kontra babesteko gorputza; haragia jateko; eta adarrak eta hezurrak tresnak egiteko (orratzak, arpoiak, amuak).
-Jantziak egiten zituzten. Oso beharrezkoak izaten ziren zona hotzetan gorputzak estaltzeko hotzetik. Larruak josten zituzten hezur batez egindako orratzarekin.
-Ehiza oso ekintza antolatua zela: animalia txikiak zirenean (intsektuak, arratoiak, igelak, txoriak … ) emakumeek eta umeek harrapatu eta handiak zirenean (mamutak, oreinak, elur-oreinak, bisonteak, hartzak … ) gizonek.
Fruituen bilketa (fruituak, haziak eta tuberkuluak) ere gizonek egin -Ehizatzeko lantzak eta aizkorak erabiltzen zituzten, baina animalia handiak zirenean tranpak ere prestatzen zituzten.
-Harrapatutako animalien atal guztiak aprobetxatzen zituzten: larrua hotzaren kontra babesteko gorputza; haragia jateko; eta adarrak eta hezurrak tresnak egiteko (orratzak, arpoiak, amuak).
-Jantziak egiten zituzten. Oso beharrezkoak izaten ziren zona hotzetan gorputzak estaltzeko hotzetik. Larruak josten zituzten hezur batez egindako orratzarekin.
-Ehiza oso ekintza antolatua zela: animalia txikiak zirenean (intsektuak, arratoiak, igelak, txoriak … ) gizonek eta umeek harrapatu eta handiak zirenean (mamutak, oreinak, elur-oreinak, bisonteak, hartzak … ) emakumeek.
Fruituen bilketa (fruituak, haziak eta tuberkuluak) ere emakumeek egin -Ehizatzeko lantzak eta aizkorak erabiltzen zituzten, baina animalia handiak zirenean tranpak ere prestatzen zituzten.
-Harrapatutako animalien atal guztiak aprobetxatzen zituzten: larrua hotzaren kontra babesteko gorputza; haragia jateko; eta adarrak eta hezurrak tresnak egiteko (orratzak, arpoiak, amuak).
-Jantziak egiten zituzten. Oso beharrezkoak izaten ziren zona hotzetan gorputzak estaltzeko hotzetik. Larruak josten zituzten hezur batez egindako orratzarekin.
-Ehiza oso ekintza antolatua zela: animalia txikiak zirenean (intsektuak, arratoiak, igelak, txoriak … ) emakumeek eta umeek harrapatu eta handiak zirenean (mamutak, oreinak, elur-oreinak, bisonteak, hartzak … ) gizonek.
Fruituen bilketa (fruituak, haziak eta tuberkuluak) ere emakumeek egin.
Egiazkoa dena -Arrantzan bai gizonak bai emakumeak aritzen ziren eta tranpak, amuak eta arpoiak erabiltzen zituzten.
-Tribuan guztien parte hartzea lanean beharrezkoa izaten zen bizirauteko. Bakoitzak egiten zuen haren indarren arabera, zaharrek ez.
-Beste tribuekin harremanak izaten zituzten: elkarrekin ehizatzen zuten, edo liskarrak izaten zituzten ehizarengatik edo urarengatik.
-Sua erabiltzen hasi ziren:berotzeko, sukaltzeko, argitzeko eta basapiztiak uxatzeko.
-Bizi itxaropena oso laburra izaten zen: ume asko hiltzen ziren jolasteko momentuan.
-Ez zuten erlijio zehatza, baina badirudi naturako indarretan sinesten zutela: lurra, trumoia, euria… -Arrantzan bai gizonak bai emakumeak aritzen ziren eta tranpak, amuak eta arpoiak erabiltzen zituzten.
-Tribuan guztien parte hartzea lanean beharrezkoa izaten zen bizirauteko. Bakoitzak egiten zuen haren indarren arabera, zaharrek ere.
-Beste tribuekin harremanak izaten zituzten: elkarrekin ehizatzen zuten, edo liskarrak izaten zituzten ehizarengatik edo urarengatik.
-Sua erabiltzen hasi ziren:berotzeko, sukaltzeko, argitzeko eta basapiztiak uxatzeko.
-Bizi itxaropena oso laburra izaten zen: ume asko hiltzen ziren erditzeko momentuan.
-Ez zuten erlijio zehatza, baina badirudi naturako indarretan sinesten zutela: lurra, trumoia, euria… -Arrantzan bai gizonak bai emakumeak aritzen ziren eta tranpak, amuak eta arpoiak erabiltzen zituzten.
-Tribuan guztien parte hartzea lanean beharrezkoa izaten zen bizirauteko. Bakoitzak egiten zuen haren indarren arabera, zaharrek ere.
-Beste tribuekin harremanak izaten zituzten: elkarrekin ehizatzen zuten, edo liskarrak izaten zituzten ehizarengatik edo urarengatik.
-Sua erabiltzen hasi ziren:berotzeko, sukaltzeko, argitzeko eta basapiztiak uxatzeko.
-Bizi itxaropena oso luzea izaten zen: 120 urte bizi ziren gehienak.
-Ez zuten erlijio zehatza, baina badirudi naturako indarretan sinesten zutela: lurra, trumoia, euria… .
Sineskera erlijioso horiek islatzen dira hiru ekintzetan: -Hildakoak lurperatzen zituzten eta ondoan armak, apaingarriak eta janaria jartzen zizkieten
-Irudi txikiak egiten zituzten emakume haurdun itxurarekin (venusak: emakumeen itxuraz baina ezaugarri femeninoak handituta).
-Labar pinturak egiten zituzten, hau da, animalien irudiak kobazuloetako txoko ezkutuetan zorte ona eskatzeko ehizan (margotutakoa gero harrapatzeko). -Hildakoak lurperatzen zituzten eta ondoan armak, apaingarriak eta bere lagun onena bizirik jartzen zizkieten
-Irudi txikiak egiten zituzten emakume haurdun itxurarekin (venusak: emakumeen itxuraz baina ezaugarri femeninoak handituta).
-Labar pinturak egiten zituzten, hau da, animalien irudiak kobazuloetako txoko ezkutuetan zorte ona eskatzeko ehizan (margotutakoa gero harrapatzeko). -Hildakoak lurperatzen zituzten eta ondoan armak, apaingarriak eta janaria jartzen zizkieten
-Irudi txikiak egiten zituzten emakume haurdun itxurarekin (venusak: emakumeen itxuraz baina ezaugarri femeninoak handituta).
-Labar pinturak egiten zituzten, hau da, hegazkinen irudiak kobazuloetako txoko ezkutuetan zorte ona eskatzeko ehizan (margotutakoa gero erosteko).
Labar pintura horiek paleolitoaren artetzat hartzen dute eta ezaugarri batzuk betetzen ditu: Polikromoak dira: kolore bat baino gehiago.
Errealistak: errealitatea imitatzen saiatzen dira.
Animalien irudiak dira batzuk.
Pirinioen inguruan (bai Frantzian bai Espainian) agertu dira. Polikromoak dira: kolore bat baino gutxiago.
Errealistak: errealitatea imitatzen saiatzen dira.
Animalien irudiak dira gehienak.
Pirinioen inguruan (bai Frantzian bai Espainian) agertu dira. Polikromoak dira: kolore bat baino gehiago.
Errealistak: errealitatea imitatzen saiatzen dira.
Animalien irudiak dira guztiak.
Pirinioen inguruan (bai Frantzian bai Espainian) agertu dira.
|
