ERREALITATEARI BURUZ GALDEZKA

ZER DA ERREALITATEA?. Munduan zer dagoen ulertzeko gizakiok garatu ditugun hainbat jakintza: Filosofia lehenak edo metafisikak, zientzia,Ontologia.. Munduan zer dagoen ulertzeko gizakiok sortu ditugun hainbat jakintza: Filosofia lehenak edo metafisikak, psikologia,Ontologia.. Munduan zer dagoen ulertzeko gizakiok aurkitu ditugun hainbat zientzia: Filosofia lehenak edo metafisikak, zientzia,Ontologia..

Filosofia lehenak edo metafisikak.... Errealitatea, gainetik hartuta azaltzen du, zorrotz eta sakon, eta errealitatea zer den esplikatzen saiatzen da. Gu geu zer garen argitzea ardatz hartzen duena. Errealitatea, osorik hartuta azaltzen du, zorrotz eta gainetik, eta errealitatea zer den azaltzen du. Gu geu zer garen argitzea ardatz hartzen duena. Errealitatea, osorik hartuta azaltzen du, zorrotz eta sakon, eta errealitatea zer den esplikatzen saiatzen da. Gu geu zer garen argitzea ardatz hartzen duena.

Ontologia... Gauzen izateaz batez ere kezkatzen den filosofiaren adarra. Izatea, munduan diren gauza guztien iturburua edo existentzia (esentzia). Gauzen izateaz batez ere kezkatzen den metafisikaren adarra. Izatea, munduan diren gauza guztien iturburua edo funtsa (esentzia). Gauzen izateaz batez ere kezkatzen ez den metafisikaren adarra. Izatea, munduan diren gauza guztien iturburua edo funtsa (esentzia).

Errealitatearen hitzaren jatorria. Latinezko “realitas” hitzetik dator. Alde batetik, gauza materiala da, subjetua, izatea bera esan nahi du; bestetik, gertaera, esperientzia eta kausa ere bai. Errealitatea baden zerbait da, baita efektuak eragiten dituen zerbait ere. Latinezko “realitas” hitzetik dator. Alde batetik, gauza materiala da, objektua, izatea bera esan nahi du; bestetik, gertaera, esperientzia eta kausa ere bai. Errealitatea baden zerbait da, baita efektuak eragiten dituen zerbait ere. Latinezko “realitas” hitzetik dator. Alde batetik, gauza ez materiala da, objektua, izatea bera esan nahi du; bestetik, gertaera, esperientzia eta kausa ere bai. Errealitatea baden zerbait da, baita efektuak eragiten dituen zerbait ere.

Itxura ala errealitatea. Errealitatea itxura hutsari kontrajartzen zaio. Askotan gauzen egiazko izatea aurkitu beharrean itxura hutsa aurkitzen dugu . Horrek zuhur jokatzera eramaten gaitu. Errealitatea itxura hutsari kontrajartzen zaio. Askotan gauzen egiazko izatea aurkitu eta bere itxura hutsa aurkitzen dugu . Horrek zuhur jokatzera eramaten gaitu. Errealitatea itxura hutsari kontrajartzen zaio. Askotan gauzen egiazko izatea aurkitu beharrean itxura hutsa aurkitzen dugu . Horrek zuhur ez jokatzera eramaten gaitu.

Posibilitatea eta errealitatea. Posible dena ez da erreala, oraindik existitzen delako, baina noizbait erreala izatera irits daiteke. Beraz, bere garapenean zerbait zer izango den aurrez badakigun horri posibilitate esaten zaio. Izaki potentzialak dira zenbait baldintza beteta etorkizunean zer edo zer izatera iritsiko direnak, nahiz eta ziur jakin ez gero izango diren ala ez. Adibidez ezkur ale bat (bellota), arte bat (encina) da potentzialki. Posible dena ez da erreala, oraindik existitzen ez delako, baina noizbait erreala izatera irits daiteke. Beraz, bere garapenean zerbait zer izango den aurrez badakigun horri posibilitate esaten zaio. Izaki potentzialak dira zenbait baldintza beteta etorkizunean zer edo zer izatera iritsiko direnak, nahiz eta ziur jakin ez gero izango diren ala ez. Adibidez ezkur ale bat (bellota), arte bat (encina) da potentzialki. Posible dena ez da erreala, oraindik existitzen ez delako, baina noizbait erreala izatera irits daiteke. Beraz, bere garapenean zerbait zer izango den aurrez badakigun horri posibilitate esaten zaio. Izaki potentzialak dira zenbait baldintza beteta etorkizunean zer edo ezer ez izatera iritsiko direnak, nahiz eta ziur jakin ez gero izango diren ala ez. Adibidez ezkur ale bat (bellota), arte bat (encina) da potentzialki.

Errealitate Kontingentea: Horrelako errealitatea orain bada, baina agian ez da izango edo ez izana gerta zitekeen. Adibidea: gara guztiok; izaki kontingenteak gara: ni neu ez naiz, baina jaio ondoren ez nintzen eta litekeena zen inoiz ez izana. Mundua ere kontingentea da: Izan, bada, baina ez izana gerta zitekeen. Horrelako errealitatea orain bada, baina agian ez da izango edo ez izana gerta zitekeen. Adibidea: gara guztiok; izaki kontingenteak gara: ni neu banaiz, jaio aurretik banintzen eta litekeena zen inoiz ez izana. Mundua ere kontingentea da: Izan, bada, baina izana gerta zitekeen. Horrelako errealitatea orain bada, baina agian ez da izango edo ez izana gerta zitekeen. Adibidea: gara guztiok; izaki kontingenteak gara: ni neu banaiz, baina jaio aurretik ez nintzen eta litekeena zen inoiz ez izana. Mundua ere kontingentea da: Izan, bada, baina ez izana gerta zitekeen.

Errealitate Beharrezkoa edo ezinbestekoa: Erabat erreala ez dena: izan, baden zerbait, eta ezinezkoa dena ez izatea edo beste modu batekoa izatea Adibidez: jainkoa (beharrezko izakia dela esaten da) Gauzei dagokienez, irudi bat triangelu izan dadin behar-beharrezkoa da haren angeluen batura 180º izatea. Erabat erreala dena: izan, baden zerbait, eta ezinezkoa dena ez izatea edo beste modu batekoa izatea Adibidez: jainkoa (beharrezko izakia dela esaten da) Gauzei dagokienez, irudi bat triangelu izan dadin behar-beharrezkoa da haren angeluen batura 180º izatea. Erabat erreala dena: izan, baden zerbait, eta ezinezkoa ez dena ez izatea edo beste modu batekoa izatea Adibidez: jainkoa (beharrezko izakia dela esaten da) Gauzei dagokienez, irudi bat triangelu izan dadin behar-beharrezkoa da haren angeluen batura 180º izatea.

Gauza naturalak eta artifizialak. Naturaz sortutakoak dira gauza naturalak, gauza artifizialak, aldiz, gizon- emakumeok eginak eta sortuak dira. Adibidez, gaur egun ekologistek elikagai transgenikoen kontra, errealitate naturala baliotsuagoa dela defendatzen dute. Naturaz sortutakoak dira gauza ez naturalak, gauza artifizialak, aldiz, gizon- emakumeok eginak eta sortuak dira. Adibidez, gaur egun ekologistek elikagai transgenikoen kontra, errealitate naturala baliotsuagoa dela defendatzen dute. Naturaz sortutakoak dira gauza naturalak, gauza ez artifizialak, aldiz, gizon- emakumeok eginak eta sortuak dira. Adibidez, gaur egun ekologistek elikagai transgenikoen kontra, errealitate naturala baliotsuagoa dela defendatzen dute.

Errealitate birtuala: simulazioa eta fikzioa. Gizakiok sormenari esker eta teknologiaz baliaturik natura mantentzen dugu, eta bestelako errealitateaz sortzeko gauza gara. Gizakiok sormenari esker eta teknologiaz baliaturik natura eraldatzen dugu, eta bestelako errealitateaz sortzeko gauza gara. Gizakiok sormenari esker eta naturaz baliaturik natura eraldatzen dugu, eta bestelako errealitateaz sortzeko gauza gara.

Errealitate birtuala: Euskarri tekniko baten bidez sortutako pertzepzio eta sentipenen multzoa da. Daukagun pertzepzioa sortutako errealitate berri bateko irudimen hutsa da. Guregan sortutako emozioak biziagoak dira pertsona errealak sortutakoak baino. Askotan gerta daiteke gai ez izatea errealitatea eta fikzioa, nahiz simulazioa bereizteko. Euskarri tekniko baten bidez sortutako pertzepzio eta sentipenen multzoa da. Daukagun pertzepzioa sortutako errealitate berri bateko irudimen hutsa da. Guregan sortutako emozioak biziagoak dira pertsona errealak sortutakoak baino. Askotan gerta daiteke gai ez izatea errealitatea eta fikzioa, nahiz simulazioa ez bereizteko. Euskarri tekniko baten bidez sortutako pertzepzio eta sentipenen multzoa da. Daukagun pertzepzioa sortutako errealitate berri bateko irudimen hutsa da. Guregan sortutako emozioak lasaiagoak dira pertsona errealak sortutakoak baino. Askotan gerta daiteke gai izatea errealitatea eta fikzioa, nahiz simulazioa bereizteko.

Errealitate fisikoa eta psikikoa. Zentzumenen bidez hautematen dugun mundu fisikoa edo hautemangarria- objektu horiek gure gogoaz haraindikoak dira, gurekiko independenteak direlako. Horrek ez du esan nahi zentzumenen bidez hautemandako guztia erreala denik, zentzumenek engaina gaituztelako. Badaude zentzumenen bidez hautematen ditugun gauza errealak ere: errealitate psikikoa. Errealitate barnetikoa, gure pentsamendu, irudipen, desira, ideia, oroitzapen, zalantzak gure barrruan errealak direlako. Baina jarduera horren edukia erreala da, nire gogotik aparte existitzen ez delako. Zentzumenen bidez hautematen dugun mundu fisikoa edo hautemangarria- objektu horiek gure gogoaz haraindikoak dira, gurekiko independenteak direlako. Horrek ez du esan nahi zentzumenen bidez hautemandako guztia erreala denik, zentzumenek engaina gaituztelako. Badaude zentzumenen bidez hautematen ez ditugun gauza errealak ere: errealitate psikikoa. Errealitate barnetikoa, gure pentsamendu, irudipen, desira, ideia, oroitzapen, zalantzak gure barrruan errealak direlako. Baina jarduera horren edukia ez da erreala, nire gogotik aparte existitzen ez delako. Zentzumenen bidez hautematen dugun mundu fisikoa edo hautemangarria- objektu horiek gure gogoaz haraindikoak dira, gurekiko independenteak direlako. Horrek esan nahi du zentzumenen bidez hautemandako guztia erreala dela, zentzumenek engaina gaituztelako. Badaude zentzumenen bidez hautematen ez ditugun gauza errealak ere: errealitate psikikoa. Errealitate barnetikoa, gure pentsamendu, irudipen, desira, ideia, oroitzapen, zalantzak gure barrruan errealak direlako. Baina jarduera horren edukia ez da erreala, nire gogotik aparte existitzen ez delako.

Errealitate-funtsa. Filosofiak munduan den gauza ororen funtsa aurkitu nahi du. Errealitatearen oinarri eta iturburua zein den jakin nahi du. Aristotelesen Jainkoa kontzeptu fisikoa da: unibertsoko gorputzak higiarazle higiezina. Erlijio monoteistetako Jainkoa izaki transzendente bat da. Filosofo batzuentzat Jainkoa errealitate-objetu bat dela, beste errealitate hautemangarri bezala. Jainkoa errealitate funts da, munduari zentzua ematen diona, oinazeak eta sufrimenduak asken hitza ez izateko. Beste filosofoek ez dute funtsen premiarik izan eta pentsatzen dute errealitatea ez dagoela zertan esplikatu. Pentsalari horiek errealitatea adierazteko ez dute Jainko ideiarik erabiltzen. Filosofiak munduan den gauza batzuen funtsa aurkitu nahi du. Errealitatearen oinarri eta iturburua zein den jakin nahi du. Aristotelesen Jainkoa kontzeptu fisikoa da: unibertsoko gorputzak higiarazle higiezina. Erlijio monoteistetako Jainkoa izaki transzendente bat da. Filosofo batzuentzat Jainkoa errealitate-objetu bat dela, beste errealitate hautemangarri bezala. Jainkoa errealitate funts da, munduari zentzua ematen diona, oinazeak eta sufrimenduak asken hitza ez izateko. Beste filosofoek ez dute funtsen premiarik izan eta pentsatzen dute errealitatea ez dagoela zertan esplikatu. Pentsalari horiek errealitatea adierazteko ez dute Jainko ideiarik erabiltzen. Filosofiak munduan den gauza ororen funtsa aurkitu nahi du. Errealitatearen oinarri eta iturburua zein den jakin nahi du. Aristotelesen Jainkoa kontzeptu psikikoa da: unibertsoko gorputzak higiarazle higiezina. Erlijio monoteistetako Jainkoa izaki transzendente bat da. Filosofo batzuentzat Jainkoa errealitate-objetu bat dela, beste errealitate hautemangarri bezala. Jainkoa errealitate funts da, munduari zentzua ematen diona, oinazeak eta sufrimenduak asken hitza ez izateko. Beste filosofoek ez dute funtsen premiarik izan eta pentsatzen dute errealitatea ez dagoela zertan esplikatu. Pentsalari horiek errealitatea adierazteko ez dute Jainko ideiarik erabiltzen.

Errealitate substantziala, Lehenbiziko filosofoek. Esan zuten bene-benetako errealitatea aldaketa guztien aurrean irauten duena zela. Eta teknologiarekin identifikatu zuten (physis) NATURA, munduan dauden gauza guztien sorburua da eta aldaketak aldaketa , bere horretan beti berdin irauten du. Esan zuten bene-benetako errealitatea aldaketa guztien aurrean irauten duena zela. Eta naturarekin identifikatu zuten (physis) NATURA, munduan dauden gauza guztien sorburua da eta aldaketak aldaketa , bere horretan beti berdin irauten du. Esan zuten bene-benetako errealitatea aldaketa guztien aurrean irauten ez duena zela. Eta naturarekin identifikatu zuten (physis) NATURA, munduan dauden gauza guztien sorburua da eta aldaketak aldaketa , bere horretan beti berdin irauten du.

Parmenidesek (k.a.VI. mendean). Unibertsoan bere horretan irauten duena IZATEA dela adierazi zuen. Gauza guztiek modu batekoak edo bestekoak diren arren, izatean egiten dute bat. Pentsatuko dugun edozer gauzak izatea du, ez-izatea pentsatzeko gai gizakiok ez garelako. Unibertsoan bere horretan irauten duena IZATEA dela adierazi zuen. Gauza guztiek modu batekoak edo bestekoak diren arren, izatean egiten dute bat. Pentsatuko dugun edozer gauzak ez du izaterik, ez-izatea pentsatzeko gai gizakiok ez garelako. Unibertsoan bere horretan irauten duena IZATEA dela adierazi zuen. Gauza guztiek modu batekoak edo bestekoak diren arren, izatean egiten dute bat. Pentsatuko dugun edozer gauzak izatea du, ez-izatea pentsatzeko gai gizakiok garelako.

Platonek (k.a. IV. mendean). Benetako errealitatea IDEIAK edo formak (ousia) direla adierazi zuen. Ideiak beste errealitatean daude eta beraz, benetako ezaguera zentzumenen bidez hautematea ezinezkoa da, arrazoimenaren bidez baizik. Ideiak dira mundu materialeko gauzen esentzia eta ereduak. Adibidez, mundu honetako zaldi guztiek komunean daukatena (ezaugarri komuna: esentzia) Objektu hautemangarriak ez dira irrealak baina bere esentzia, ideia bere errealitateren muina da. Benetako errealitatea IDEIAK edo formak (physis) direla adierazi zuen. Ideiak beste errealitatean daude eta beraz, benetako ezaguera zentzumenen bidez hautematea ezinezkoa da, arrazoimenaren bidez baizik. Ideiak dira mundu materialeko gauzen esentzia eta ereduak. Adibidez, mundu honetako zaldi guztiek komunean daukatena (ezaugarri komuna: esentzia) Objektu hautemangarriak ez dira irrealak baina bere esentzia, ideia bere errealitateren muina da. Benetako errealitatea IDEIAK edo formak (eidos) direla adierazi zuen. Ideiak beste errealitatean daude eta beraz, benetako ezaguera zentzumenen bidez hautematea ezinezkoa da, arrazoimenaren bidez baizik. Ideiak dira mundu materialeko gauzen esentzia eta ereduak. Adibidez, mundu honetako zaldi guztiek komunean daukatena (ezaugarri komuna: esentzia) Objektu hautemangarriak ez dira irrealak baina bere esentzia, ideia bere errealitateren muina da.

Aristotelesek (k.a. IV. mendean). Errealitatearen muina SUBSTANTZIA (ousia) kontzeptuen bidez azladu zuen. Erreala izateak zer edo zer izateko baliabideak izatea esan nahi du, zerbait bere-berez izatea. Substantzia da bere horretan beti irauten duena eta ez dago beste munduan, Platonek azaltzen zuen moduan, gure barruan baizik. Gauza bakoitzari den hori izanarazten diona, haren esentzia. Adibidez, Gauzek propietate ugari hartu edo gal ditzakete ( akzidente esan zien Aristotelesek) baina substantziak bere horretan dirau beti. Gizakiok jaio, eta bidean ezaugarri akzidentaletako askok aldatu digute: pisua, altuera,... baina gu geu gara. Errealitatearen muina SUBSTANTZIA (ousia) kontzeptuen bidez azladu zuen. Erreala izateak zer edo zer izateko baliabideak izatea esan nahi du, zerbait bere-berez izatea. Substantzia da bere horretan beti irauten duena eta ez dago beste munduan, Platonek azaltzen zuen moduan, gure barruan baizik. Gauza bakoitzari den hori izanarazten diona, haren esentzia. Adibidez, Gauzek propietate ugari hartu edo lor ditzakete ( akzidente esan zien Aristotelesek) baina substantziak bere horretan dirau beti. Gizakiok jaio, eta bidean ezaugarri akzidentaletako askok aldatu digute: pisua, altuera,... baina gu geu gara. Errealitatearen muina SUBSTANTZIA (ousia) kontzeptuen bidez azladu zuen. Erreala izateak zer edo zer izateko baliabideak izatea esan nahi du, zerbait bere-berez izatea. Substantzia da bere horretan beti irauten ez duena eta ez dago beste munduan, Platonek azaltzen zuen moduan, gure barruan baizik. Gauza bakoitzari den hori izanarazten diona, haren esentzia. Adibidez, Gauzek propietate ugari hartu edo gal ditzakete ( akzidente esan zien Aristotelesek) baina substantziak bere horretan dirau beti. Gizakiok jaio, eta bidean ezaugarri akzidentaletako askok aldatu digute: pisua, altuera,... baina gu geu gara.

Errealitate erlazionala. Beste ikuskera filosofiko batzuek errealitatea eratzen duena substantzia dela baieztatzen dute. Haiek errealitatea, funts-funtsean, EGITURA dela adierazten dute. Beraz, gauza guztiak elkarren eragipean daude. Eta egitura hori ez da berez baden hori, haren osagai diren ezaugarriek osatzen baitute. Ezaugarri horiek batak besteari eragiten diote. Beste ikuskera filosofiko batzuek errealitatea eratzen duena substantzia ez dela baieztatzen dute. Haiek errealitatea, funts-funtsean, EGITURA dela adierazten dute. Beraz, gauza guztiak elkarren eragipean daude. Eta egitura hori ez da berez baden hori, haren osagai diren ezaugarriek osatzen baitute. Ezaugarri horiek batak besteari eragiten diote. Beste ikuskera filosofiko batzuek errealitatea eratzen duena substantzia ez dela ezeztatzen dute. Haiek errealitatea, funts-funtsean, EGITURA dela adierazten dute. Beraz, gauza guztiak elkarren eragipean daude. Eta egitura hori ez da berez baden hori, haren osagai diren ezaugarriek osatzen baitute. Ezaugarri horiek batak besteari eragiten diote.

Errealitate erlazionala, Errenazimenduan. Iraultza zientifikoak errealitate egituratzat hartze hori ekarri zuen. Galileok matematikak mundua askoz hobeto ulertzen laguntzen digula esan zuen. Formula matematikoetan inolako substantziarik ez dagoela adierazi zuen, baina unibertsoaren egituraren berri zorrotz ematen digutela. XVII. mendean, Descartes filosofoari esker munduak egitura arrazionala eta irizpide arrazionalen arabera antolatutako izaera fisiko matematika duela azaldu zen. XVIII-XIX. artean, Hegel filosofo alemaniarrak errealitatea modu koherentean erlazionatutako osotasuntzat hartu zuen. Errealitatean elementu bakoitza sistemako osagai guztiekin lotuta omen dago. Iraultza zientifikoak errealitate egituratzat hartze hori ekarri zuen. Galileok matematikak mundua askoz hobeto ulertzen laguntzen digula esan zuen. Formula matematikoetan inolako substantziarik ez dagoela adierazi zuen, baina unibertsoaren egituraren berri zorrotz ematen digutela. XVII. mendean, Hegel filosofoari esker munduak egitura arrazionala eta irizpide arrazionalen arabera antolatutako izaera fisiko matematika duela azaldu zen. XVIII-XIX. artean, Descartes filosofo alemaniarrak errealitatea modu koherentean erlazionatutako osotasuntzat hartu zuen. Errealitatean elementu bakoitza sistemako osagai guztiekin lotuta omen dago. Iraultza zientifikoak errealitate egituratzat hartze hori ekarri zuen. Galileok matematikak mundua askoz hobeto ulertzen laguntzen digula esan zuen. Formula matematikoetan inolako substantziarik ez dagoela adierazi zuen, baina unibertsoaren egituraren berri zorrotz ematen digutela. XVII. mendean, Descartes filosofoari esker munduak egitura koherentea eta irizpide arrazionalen arabera antolatutako izaera fisiko matematika duela azaldu zen. XVIII-XIX. artean, Hegel filosofo alemaniarrak errealitatea modu arrazionalean erlazionatutako osotasuntzat hartu zuen. Errealitatean elementu bakoitza sistemako osagai guztiekin lotuta omen dago.

Errealitate prozesu gisa. Natura eta gizarte-zientziek errealitateak esparru, ekintza eta interakzio ugari sortzen dituela esan dute beti. Errealitatea bere esperientzian ulertzen da edo bere egitura dinamikoan. Errealitatea dinamikoa da, eta beraz, “ematen egiten” du; hau da, zabaldu egiten da, garatu, aldatu egin daiteke, gauza berriak sor ditzake... Errealitatearen egitura dinamikoa posibilitateen munduan barrena hedatzen da. Errealitatea bizitzan bertan garatzen da modu historiko batean. Natura eta gizarte-zientziek errealitateak esparru, ekintza eta interakzio ugari sortzen dituela esan dute beti. Errealitatea bere prozesuan ulertzen da edo bere egitura dinamikoan. Errealitatea dinamikoa da, eta beraz, “ematen egiten” du; hau da, zabaldu egiten da, garatu, aldatu egin daiteke, gauza berriak sor ditzake... Errealitatearen egitura dinamikoa posibilitateen munduan barrena hedatzen da. Errealitatea bizitzan bertan garatzen da modu historiko batean. Natura eta gizarte-zientziek errealitateak esparru, ekintza eta interakzio ugari sortzen dituela esan dute beti. Errealitatea bere prozesuan ulertzen da edo bere egitura ez dinamikoan. Errealitatea dinamikoa da, eta beraz, “ematen egiten” du; hau da, zabaldu egiten da, garatu, aldatu egin daiteke, gauza berriak sor ditzake... Errealitatearen egitura dinamikoa posibilitateen munduan barrena hedatzen da. Errealitatea bizitzan bertan garatzen da modu historiko batean.

Historiaren dinamismoa. Errealitatea modu dinamikoan eta progresiboan dago beti. Etengabe egiten ari den zerbait da errealitatea, bukatzen den prozesu bat da. Prozesu historikoa bera da egiaz erreala dena, ez historiaren fase bakoitza. Errealitatea modu dinamikoan eta progresiboan dago beti. Etengabe egiten ari den zerbait da errealitatea, sekula hasten ez den prozesu bat da. Prozesu historikoa bera da egiaz erreala dena, ez historiaren fase bakoitza. Errealitatea modu dinamikoan eta progresiboan dago beti. Etengabe egiten ari den zerbait da errealitatea, sekula bukatzen ez den prozesu bat da. Prozesu historikoa bera da egiaz erreala dena, ez historiaren fase bakoitza.

Historiaren dinamismoa. Heraklitok, K.a. VI. mendean Grezian, zerbait den hori izatera iristea, izatea deitu zion, bilakaera, alegia Beraren ustez aldaketa oro gobernatzen duen legea da bere horretan beti berdin dirauena. Hegel filosofoak “erreala den oro arrazionala dela, eta arrazionala den oro erreala dela” adierazi zuen. Hau da, dena ibilian doa prozesu bete-betean eboluzionatuz eta garatuz. Errealitatea dinamikoa da eta etengabe gatazkak eta kontraesanak gainditu behar ditugu. Arrazoimena eta errealitatea ulertzeko modu horri dialektika deritzo. Heraklitok, K.a. VI. mendean Grezian, zerbait den hori izatera iristea, izatea deitu zion, bilakaera, alegia Beraren ustez aldaketa oro gobernatzen duen legea da bere horretan beti berdin dirauena. Hegel filosofoak “erreala den oro irrazionala dela, eta arrazionala den oro erreala dela” adierazi zuen. Hau da, dena ibilian doa prozesu bete-betean eboluzionatuz eta garatuz. Errealitatea dinamikoa da eta etengabe gatazkak eta kontraesanak gainditu behar ditugu. Arrazoimena eta errealitatea ulertzeko modu horri dialektika deritzo. Heraklitok, K.a. VI. mendean Grezian, zerbait den hori izatera iristea, izatea deitu zion, bilakaera, alegia Beraren ustez aldaketa oro gobernatzen duen legea da bere horretan beti desberdin dirauena. Hegel filosofoak “erreala den oro arrazionala dela, eta irrazionala den oro erreala dela” adierazi zuen. Hau da, dena ibilian doa prozesu bete-betean eboluzionatuz eta garatuz. Errealitatea dinamikoa da eta etengabe gatazkak eta kontraesanak gainditu behar ditugu. Arrazoimena eta errealitatea ulertzeko modu horri dialektika deritzo.

Bizitzaren dinamismoa. Dilthey filosofo alemaniarren ustez (XIX- XX. Mendekoa) bizitza ez da gizon-emakumeontzat edozertarako abiapuntu, huraxe da gure berariazko lekua, eta gogoeta oro ere hortxe ernamuintzen da, jatorrizko zorupe horretan. Errealitate bital bat da bizitza. Dilthey filosofo alemaniarren ustez (XIX- XX. Mendekoa) bizitza da gizon-emakumeontzat edozertarako abiapuntu, huraxe da gure berariazko lekua, eta gogoeta oro ere hortxe ernamuintzen da, jatorrizko zorupe horretan. Errealitate bital bat da bizitza. Dilthey filosofo alemaniarren ustez (XIX- XX. Mendekoa) bizitza da gizon-emakumeontzat edozertarako abiapuntu, huraxe da gure berariazko lekua, eta gogoeta oro ere hortxe ernamuintzen da, jatorrizko zorupe horretan. Errealitate ez bital bat da bizitza.

ASKI AL ZAIGU ZIENTZIA ERREALITATEA ZER DEN ULERTZEKO?. Egia da, ezbairik gabe, ezaguera zientifikoak beharrezkoak direla, ezinbestekoak, egunero sortzen diren arazo askori aurre egiteko. Baina ba al dago ere batere erantzun zientifikorik ez duen galderarik. Horretan, metafisikak ezin digu laguntzarik eman, baina zientziak bai. Egia da, ezbairik gabe, ezaguera zientifikoak beharrezkoak direla, ezinbestekoak, egunero sortzen diren arazo askori aurre egiteko. Baina ba al dago ere batere erantzun zientifikorik ez duen galderarik. Horretan, filosofiak ezin digu laguntzarik eman, baina metafisikak bai. Egia da, ezbairik gabe, ezaguera zientifikoak beharrezkoak direla, ezinbestekoak, egunero sortzen diren arazo askori aurre egiteko. Baina ba al dago ere batere erantzun zientifikorik ez duen galderarik. Horretan, zientziak ezin digu laguntzarik eman, baina metafisikak bai.